Merk je dat je basgitaar niet meer speelt zoals het hoort? Heb je last van rammelende snaren, een actie die te hoog of juist te laag voelt, of noten die vals blijven ondanks dat je bas perfect gestemd is? Dan is het tijd voor een goede afstelbeurt. Gelukkig kun je veel zelf doen wanneer je weet waar je op moet letten. In deze blog leggen we je in vijf duidelijke stappen uit hoe je je basgitaar perfect afstelt, zodat hij weer klinkt, speelt én oogt zoals het hoort.
Stap 1. Het afstellen van de truss rod
De eerste stap voor het perfect afstellen van je basgitaar is het controleren van de halskromming. Een hals die te hol of juist te bol staat, is vrijwel altijd de oorzaak van rammelende snaren of ongewenste bijgeluiden. Het nauwkeurigst meet je dit met een truss rod ruler die precies laat zien hoeveel relief (kromming) de hals heeft. Heb je zo’n lineaal niet, dan kun je het ook handmatig controleren. Houd je bas in speelpositie, stem hem in de tuning waarin je normaal speelt en druk daarna de eerste en twaalfde fret tegelijk in (een capo op fret 1 maakt dit makkelijker). Kijk vervolgens bij de zesde fret naar hoeveel ruimte er tussen de snaar en de fret zit. De ideale afstand is ongeveer gelijk aan de dikte van een visitekaartje – zo’n 0,20 mm.
Is de ruimte te groot? Dan staat de hals in een forward bow (“U-shaped bow”) en moet de truss rod met de klok mee worden aangedraaid. Is er helemaal geen ruimte? In dat geval staat de hals in een back bow (“N-shaped bow”) en moet de spanning tegen de klok in worden verminderd. Doe dit altijd in kleine stappen van maximaal een kwart slag per keer en controleer tussendoor de stand van de hals.
Stap 2. Het schoonmaken van de bas
Is de hals goed afgesteld, dan is het nu tijd om de snaren te verwijderen en de bas grondig schoon te maken. Een rosewood (palissander) toets kun je het beste reinigen met extra fijn staalwol (0000). Een gelakte maple (esdoorn) toets maak je het beste schoon met een light vochtig doekje, zodat je de lak niet beschadigt. Nadat alle aanslag van de fretboard is verwijderd kun je de frets polijsten zodat deze weer mooi glanzen. In onze werkplaats gebruiken we hiervoor speciale polijstdoekjes en schuur blokjes. Als laatste kun je de toets conditioneren met Monty’s Instrument Food, een volledig natuurlijke bijenwas die zorgt dat het hout in goede conditie blijft. Heb je dit niet? Geen zorgen, via het contactformulier kun je dit bij ons bestellen. Zorg ervoor dat je geen bijenwas gebruikt op een gelakte toets – een gelakte toets hoeft niet gevoed te worden.
Terwijl de bijenwas intrekt kun je de rest van de bas schoonmaken. Nu de snaren eraf zijn kom je makkelijk bij plekken waar stof zich graag verzamelt, zoals langs de pickups en tussen de stemmechanieken. Gebruik een licht vochtig microvezeldoekje om de body schoon te maken. Als alles schoon en droog is, kun je nieuwe snaren plaatsen en stem je de bas in de gewenste tuning.
Stap 3. Het aanpassen van de actie – de hoogte van de snaren
Nu je een rechte hals hebt en een nieuw setje snaren, kun je de hoogte van de snaren ten opzichte van de frets afstellen. Dit gebeurt bij de brugzadels. Hoewel je de actie kunt meten met een speciale gauge, is het uiteindelijk vooral een kwestie van luisteren en voelen. De meeste bassisten streven naar een actie van ongeveer 2,4 mm (6/64e inch) aan de E-kant en 2,0 mm (5/64e inch) aan de G-kant, gemeten bij de twaalfde fret. Voor 5- en 6-snarige bassen geldt een iets hogere actie, gezien de hogere hoeveelheid snaartrillingen van lagere noten.
Speelt de bas te zwaar, dan kun je de brugzadels iets verlagen. Hoor je rammelende snaren, dan draai je het zadel wat omhoog. Een klein beetje buzz hoor je vaak alleen onversterkt en stoort doorgaans niet wanneer je via een versterker speelt. Zoek vooral naar de sweet spot – daar waar je basgitaar lichtjes speelt zonder fret buzz.
Let op: in sommige gevallen ontstaat er fret buzz wanneer de open snaar wordt gespeeld. Vaak is dit een probleem met de topkam. Zonder specialistisch gereedschap is dit lastig op te lossen. Maak in dat geval een afspraak met één van onze reparateurs via het contactformulier, wij helpen je graag verder.
Stap 4. Het afstellen van de pickups en controleren van de elektronica
Het is tijd om de bas op een versterker aan te sluiten. Bij deze stap let je op het volume en de balans tussen de pickups. Een veelgebruikte richtlijn wat betreft de hoogte van de pickups ten opzichte van de snaren is 2,8 mm (7/64e inch) aan de bass-kant en 2,4 mm (6/64e inch) aan de treble-kant, gemeten met de snaar ingedrukt op de laatste fret. Dit geldt voor zowel een Jazz bas als een Precision bas.
Zorg dat je ook de elektronica controleert. Krakende potmeters kun je behandelen met Contact Chemie 600, een spray die hier speciaal voor is gemaakt. Draai de potmeter vervolgens meerdere keren heen en tot de kraak helemaal weg is. Vermijd universele contactsprays – deze doen vaak meer kwaad dan goed.
Stap 5. Het octaafzuiver maken van je basgitaar – intonatie
De laatste stap is misschien wel de belangrijkste stap – het intoneren van je instrument. Dit bepaalt of je basgitaar zuiver klinkt over de hele hals. Je begint hiervoor met een gestemde bas in de speelpositie en vergelijkt de open snaar met de harmonic op de twaalfde fret. Hier kun je het beste een stempedaaltje of een goed stemapparaat gebruiken. Is de harmonic lager in pitch vergeleken met de open snaar, dan moet het brugzadel iets naar achter worden gedraaid (met de klok mee) zodat de snaar langer wordt. Doordat je de snaar langer draait, verschuift het middelpunt van de snaar. Je zorgt dus dat het middelpunt van de snaar precies boven de twaalfde fret komt te liggen. Is de harmonic hoger ten opzichte van de open snaar, dan moet het zadel juist naar voren (tegen de klok in) en draai je de snaar dus korter. Doe dit voor iedere snaar, tot je bas helemaal octaafzuiver is.
En… klaar!
Gefeliciteerd – je basgitaar is nu volledig afgesteld! Als je de stappen nauwkeurig hebt gevolgd, zul je merken dat je bas direct beter speelt. Houd er wel rekening mee dat sommige problemen niet met een standaard afstelbeurt op te lossen zijn. Denk aan frets die niet volledig vlak zijn, een topkam die niet op de juiste hoogte is uitgesneden of een brug of hals die net wat extra aandacht nodig heeft.
Wil je jouw basgitaar écht op in topconditie krijgen? Ook voor gespecialiseerd onderhoud kun je bij ons terecht – of het nu gaat om het repareren van een kapotte output jack, het vervangen van pickups, een uitvoerige fretjob of iets compleet anders. Onze ervaren reparateurs staan voor je klaar. Via het contactformulier plan je eenvoudig een afspraak bij één van onze negen locaties: Almere, Ewijk, Groningen, Heerenveen, Heino, Leeuwarden, Rotterdam, Ulft of Utrecht. Bij elke afstelbeurt ontvang je een onderhoudsboekje waarin precies staat hoe jouw bas is afgesteld en welke werkzaamheden we hebben uitgevoerd. In de meeste gevallen ligt je instrument binnen twee werkdagen weer klaar. Zien we je binnenkort?
